به تدریج این واژه استفاده گسترده‌تری کرد و در ورزش امروز به معضلی تبدیل شده‌است. در پارسی واژه «زورافزایی» توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی برابر واژه دوپینگ تصویب شده‌است.

دوپینگ در علوم ورزشی به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روش‌هایی است که به قصد افزایش کارایی در ورزش انجام می‌شود. موضوع علمی دوپینگ در ورزشکاران به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی رشته پزشکی ورزشی است.

طبق تعریف کمیسیون پزشکی کمیته بین المللی المپیک دوپینگ عبارتست از تجویز یا مصرف یک ماده خارجی- یا ماده درون زای بدن- با مقادیر غیر عادی و یا راه استعمال غیر طبیعی توسط شخص سالم با هدف افزایش کارآیی ورزشی.

مبارزه بر علیه دوپینگ بر سه اصل استور است :

دلایل فیزیکی (حفظ سلامتی ورزشکاران): کاربرد داروها طیفی از اثرات جانبی ناخواسته و زیانبار را برای بدن فرد بر جای می گذارد که می توا ند در پاره ای از موارد برگشت ناپذیر باشد و از این رو صدمات جبران ناپذیری را بر سلامت ورزشکار وارد نمایند.

دلایل اخلاقی (احترام به اخلاق پزشکی و ورزشی) : دوپینگ با اهداف عالیه ورزش که سالم سازی جسم و روح می باشد منافات دارد. از طرف دیگر این پدیده زمینه ای برای کشانده شدن جوانان ورزشکار بسوی بلای خانمانسوز اعتیاد را فراهم می آورد.

دلایل قانونی (فراهم آوردن شرایطی یکسان برای تمامی ورزشکاران): دوپینگ به دلیل ایجاد برتری غیر منصفانه در صحنه ورزش بر خلاف مقررات جاری سازمان های اجرایی ورزش می باشد و ارتکاب آن جرم شناخته می شود.

به دلیل وجود ورزشکارانی که خواهان پیروزی به هر قیمتی هستند، ورزش در سطوح قهرمانی بدون قوانین ضد دوپینگ امکان پذیر نخواهد بود. آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ ( (WADAمسئول توسعه و یکسان سازی قوانین ضد دوپینگ در سرار جهان است

دو شاخص عمده برای قرار گرفتن داروها در فهرست ممنوعه تعریف شده است:

1- ماده مورد نظر موجب ارتقائ عملکرد ورزشکار شود و از آن خطراتی را متوجه سلامتی ورزشکار کند که با روح ورزش ناسازگار است.

2- از لحاظ اجتماعی نامناسب باشد، مانند ماری جوانا(که حتی باعث افزایش عملکرد نمی شود).

انواع دوپینگ

1- دوپینگ داروئی یا Stimulant drugs

2- دوپینگ خونی یا Blood induced doping ‏

3- دوپینگ ژنی یا Gene doping

پزشکان، مربیان و سایر افراد، قرص ها، مواد مکمل، ویتامین ها و مواد تزریقی را به مقدار زیاد در اختیار ورزشکار قرار می دهند. آنها با این کار اهدافی چون تحریک ورزشکار، آرام کردن او، کاهش درد ناشی از جراحت ها و آسیب های جدی، افزایش سطح عملکرد، کاهش تورم و کاهش اضطراب را دنبال می کنند.

سه حیطه ای که ورزشکار اقدام به استفاده از داروها می کند عبارتند از:

1) مواد ارگوژنیک (موادی که با هدف بهبود عملکرد مصرف می شوند). مثال هایی در این زمینه شامل تستوتسترون، استروئید های آنابولیک، محرک های آمفتامین، و هورمون های پپتیدی مانند هورمون رشد و اریتروپویتین و ... .

2) داروهای درمانی، شامل داروهایی است که در شرایط بالینی تجویز می شوند. ورزشکاران در صورت گرفتن مجوز ویژه، مجاز به استفاده از این مواد هستند. مواردی از قبیل داروهای استنشاقی بتا 2- آگونیست که جهت بیماران مبتلا به آسم مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین گلوکوکورتیکو استروئیدها

مصرف داروها تنها در شرایطی مجاز است که:

الف- بیماریی موجب نقص عمده ای در سلامت فرد شود.

ب- دارو تاثیری بر افزایش عملکرد فرد نداشته باشد.

پ- هیچ روش درمانی مناسبی برای جایگزینی وجود نداشته باشد.

3- موادی از قبیل داروهای گیاهی و مکمل ها که در بازار خرید و فروش می شوند. این حیطه شامل هر دوسته مواد قانونی و غیر قانونی است.

رحمت اله خانمحمدی/مسئول تغذیه ورزشی هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان