روانشناسی ورزش و تمرین مطالعه علمی افراد و رفتارهای انها در ورزش و تمرین و کاربرد عملی این دانش است.

تعریف روانشناسی ورزشی

این رشته در واقع یکی از انواع رشته‌ها و گرایشات روانشناسی است. همچنین مجموعه‌ای از مفاهیم شامل آموزش مهارت‌های ذهنی، بهبود عملکرد، هدف گذاری، سرسختی برای رسیدن به هدف، ملاحظات روان‌شناختی در صدمات ورزشی و توان‌بخشی، مشاوره با ورزشکاران، ارزیابی استعدادها، پیگیری تمرینات، خودباوری برای موفقیت، ورزش جوانان، خود تنظیمی هیجانی و… را در بر می‌گیرد.

روانشناسان ورزش در جستجوی شناسایی کودکان و ورزشکاران نخبه و مستعد هستند و به ورزشکاران معلول جسمی و روانی، نخبگان و ورزشکاران عادی کمک می‌کنند تا در فعالیت‌های ورزشی به اوج عملکرد و رضایت شخصی دست پیدا کنند. در کنار این مسئله در صورتی که ورزشکار با آسیب‌های جسمی و روحی نیز مواجه گردید به بازگشت سریع‌تر ورزشکار به میادین ورزشی کمک می‌کنند.

تاریخچه

رشته‌ه­ای به نسبت نوپا و جوان در روانشناسی است. در سال ۱۹۲۰، کارل دیم اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزشی جهان را در پایتخت آلمان، برلین تاسیس کرد. در سال ۱۹۵۲، دو آزمایشگاه روانشناسی دیگر تاسیس شد : یکی توسط پونی در انستیتوی فرهنگ بدنی در لنینگراد و دیگری توسط کلمن گریفیت در دانشگاه ایلینوی.

گریفیت اولین دوره روانشناسی ورزشی را در سال ۱۹۲۳ آغاز کرد و سپس اولین کتاب در این زمینه را با عنوان “روانشناسی مربیگری”  (۱۹۲۶)   منتشر کرد. متاسفانه آزمایشگاه گریفیت در سال ۱۹۳۲ به علت کمبود بودجه تعطیل شد. پس از تعطیلی آزمایشگاه، پژوهش­های اندکی در مورد روانشناسی ورزشی انجام شد تا اینکه در دهه ۱۹۶۰ این موضوع باری دیگر مورد توجه قرار گرفت.

فروشیو آنتلونی در سال ۱۹۶۵ انجمن بین المللی روانشناسی ورزشی (ISSP) را بنا نهاد و در دهه ۱۹۷۰ به دوره­های دانشگاهی در آمریکای شمالی معرفی شد.

اولین مجله دانشگاهی، مجله بین المللی روانشناسی ورزشی، در سال ۱۹۷۰ معرفی شد و سپس با انتشار مجله در سال ۱۹۷۹ ادامه یافت.

با آغاز دهه ۱۹۸۰، روانشناسی ورزشی به همت پژوهشگران، به عنوان موضوع علمی، به صورت موشکافانه­ای مورد بررسی قرار گرفت. محققان با بررسی چگونگی کاربرد روانشناسی برای بهبود عملکرد ورزشی و همچنین نحوه استفاده از ورزش برای بهزیستی و کاهش سطح استرس، با نگاه علمی­تری به این موضوع پرداختند.

گرایش‌های مختلف روانشناس ورزشی

همان‌طور که انواع مختلفی از روانشناسان وجود دارد، از روانشناسی بالینی گرفته تا روانشناسی رشد و روانشناسان پزشکی قانونی، انواع مختلفی از روانشناسان ورزشی نیز وجود دارد.

 روانشناس ورزشی تربیتی

یک روانشناس ورزشی تربیتی از روش‌های روان‌شناختی برای کمک به ورزشکاران جهت بهبود عملکرد ورزشی آن‌ها استفاده می‌کند. این گرایش شامل آموزش نحوه استفاده از تکنیک‌های خاصی مانند تصویرسازی، تعیین هدف یا صحبت با خود برای عملکرد بهتر در زمین یا باشگاه است.

 روانشناس ورزشی بالینی

روانشناسان ورزشی بالینی با ورزشکارانی کار می‌کنند که دارای شرایط سلامت روانی نامساعد مانند افسردگی یا اضطراب هستند. این کار شامل استفاده از استراتژی‌هایی از روان‌شناسی ورزشی و روان‌درمانی است. یک روان‌شناس ورزشی بالینی به ورزشکاران کمک می‌کند تا سلامت روان و عملکرد ورزشی خود را هم‌زمان بهبود بخشند.

 روانشناسان ورزشی

یک روانشناس ورزشی با مراجعه‌کنندگان غیرورزشکار یا ورزشکاران روزمره کار می‌کند تا به آنها کمک کند یاد بگیرند که چگونه ورزش کردن را به یک عادت تبدیل کنند. این کار می‌تواند شامل برخی از تکنیک‌های مشابه مورداستفاده سایر روانشناسان ورزشی باشد، مانند هدف‌گذاری، تمرین ذهن‌آگاهی و استفاده از تکنیک‌های انگیزشی.

امین ضمیری/دکترای روانشناسی/هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان