شهرنشینی و زندگی ماشینی و استفاده کمتر از نیروی بدنی برای انجام کارها و از سوی دیگر در دسترس قرار گرفتن غذاهای پر انرژی و نسبتا ارزان موجب ایجاد عدم تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی و در نتیجه افزایش وزن و چاقی شده است. این معضل حتی به کودکان نیز سرایت کرده و استفاده بیشتر کودکان از نوشیدنی های شیرین و میان وعده های بی کیفیت و پر کالری و نیز انواع بازی های کامپیوتری که نیازی به تحرک ندارند موجب افزایش شیوع چاقی در کودکان نیز شده است. درنتیجه این عدم تعادل، شیوع انواع بیماری های مرتبط با چاقی حتی در کشورهای در حال توسعه مانند کشور ما نیز افزایش یافته است.

 دلایل متنوعی برای بروز چاقی ارائه شده است. اما مهمترین علت موثر در چاقی و اضافه وزن، عبارت است از تمایل بدن ما برای ذخیره انرژی بصورت چربی که این تمایل به صورت تکاملی به انسان امروزی به ارث رسیده است. هزاران سال پیش، اجداد انسان امروزی به دلیل نحوه تغذیه که عبارت بود از دوره های پرخوری، و انتظار طولانی مدت برای پیدا کردن دوباره غذا، توانایی ذخیره انرژی به صورت بافت اضافه چربی را به دست آوردند.

در بدن انسان درصورتی که بیش از اندازه غذا مصرف شود، به چند روش ذخیره می شود. به شکل قند (گلوکز) در خون و به شکل قند (گلیکوژن) در کبد و عضلات.  همچنین در صورتی که این ذخایر تکمیل شوند به شکل چربی در قسمت هایی از بدن مانند شکم، ران ها، باسن و... ذخیره می شوند. ذخیره شدن غذا به صورت قند، در خون، عضله و کبد محدود است و در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم بیشتر نیست، اما ذخیره شدن آن به صورت چربی می تواند چندین کیلوگرم باشد. هرنوع غذایی که مصرف کنیم، اعم از غذاهای حاوی کربوهیدرات، چربی یا پروتئین، در صورتی که اضافه بر نیاز بدن باشد به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. در صورتی که چربی بیش از مقدار مجاز در بدن ذخیره شود، می تواند مشکلاتی را برای سلامتی به وجود آورد، این مشکل را اضافه وزن یا چاقی می نامند. اضافه وزن و چاقی زمینه را جهت بروز بیماری های غیر واگیر از جمله بیماری های قلبی_عروقی، دیابت، سندروم متابولیک، فشار خون، مشکلات عضلانی_اسکلتی و بیماری های روانی مهیا می کند.

امروزه با توجه به تغییر شیوه زندگی و عدم نیاز به ذخیره انرژی به منظور استفاده در زمان قحطی، در بسیاری از مناطق دنیا لازم است نحوه تغذیه و فعالیت انسان ها طوری تغییر کند که با حفظ وزن در محدوده طبیعی انرژی لازم برای یک زندگی سالم و با نشاط نیز تامین شود.

رحمت اله خان محمدی/مسئول کمیته تغذیه هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان