کیفوز را به لحاظ منطقه گرفتار به 2 نوع تقسیم می کنند:

1- کیفوزعمومی(General):این نوع کیفوز در تمام طول ستون مهره ها دیده میشود.

2-کیفوز موضعی(Local) :این کیفوز در منطقه محدودی ازستون مهره ها دیده میشود، مثل کیفوز پشتی

تقسیم کیفوز از نظر قابل اصلاح بودن

1- کیفوز برگشت پذیریا کیفوز متحرک(Mobile) :مانند کیفوز ناشی از ضعف عضلات و یا کیفوز جبرانی که با حرکات اصلاحی قابل برگشت است.

2- کیفوز برگشت ناپذیریا کیفوز ثابت(fixed) :باحرکات اصلاحی قابل درمان نیست مثل کیفوز ناشی از بیماری روماتیسمی جمود ستون فقرات

عوامل بوجود آورنده کیفوز

1-مادرزادی:نارسایی در تشکیل قسمتی ازمهره ها و اختلال در جداشدن قسمت قدامی مهره های مجاور باعث کیفوزمادرزادی میشود و معمولا“ بین دهمین مهره سینه ای تا دومین مهره کمری ایجاد میشودو در شیرخوارگی به وقوع می پیوندداما بیشتر در شروع ایستادن و راه رفتن کودک ظاهر میشود. همچنین باعث فرسودگی مهره ها و کمانی شدن طناب نخاعی در راس خمیدگی به همراه فشار به طناب نخاعی(پاراپلژی) فلج اندامهای تحتانی میشود.

2- عادتهای غلط و تکرار در آن وضعیت در ایستادن، نشستن، خوابیدن و وضعیتهای کاری.

3-ضعف عضلات شصتی(راست کننده ستون مهره ها) و کوتاهی عضلات سینه ای (بویژه عضله سینه ای بزرگ)

 pectoralis major

4-کیفوزجبرانی:افرادی که گوی کمر(لوردوز) آنها افزایش پیدا کرده است قوس پشتی آنها نیز برای ایجاد تعادل در ستون مهره ها افزایش می یابد که این را تحت عنوان کیفوزجبرانی می گویند.

5-شکستگی مهره ها.

6-سربه جلو(forward head)

7-سل ستون مهره ها:عامل بیماری زایی باسیل کخ است که از راه خون به جسم مهره میرسد و انرا مبتلا میسازد. جسم مهره ای در اثر عفونت ضعیف و سطح قدامی آن له میشود و ارتفاع آن کاهش می یابد.

8- بلندی قد:کسی که قد بلندی داردو در موقع ایستادن و صحبت با دیگران مجبور به خم کردن سر میشود یا دانش آموزان بلندقدی که با دانش آموزان کوتاهتر روی یک نیمکت نشسته وبرای نوشتن و خواندن مجبور به خم کردن سرخود میشوند.

9-کیفوزجوانی(کیفوز شوئرمن) عروق خونرسان به مهره، بیمار و نارسا میشوند. این بیماری بیشتر در نوجوانان بوجود می آید و فرد از درد پشت شکایت میکند. دراثر این امر قسمت جلوی مهره ها بتدریج خورده شده و فضای خالی جلوی مهره ها افزایش می یابد و یک خم شدن پسش رونده در ستون فقرات ایجاد میشود و بعد از بهبودی بیماری یک کیفوز غیر اصلاح از خودبجای میگذارد.

10-کیفور پیری: در دوران پیری به علت ضعف عضلات و رباطها و پوکی استخوان قوس پشتی افزایش می یابد.

11-بیماریهای روانی مثل افسردگی، خجالتیها.

عوارض کیفوز پشتی

1-ایجاد ظاهری ناخوشایند

2-کوتاهی ارتفاع تنه فرد

3-افزایش فشار روی مهره ها و بروز آرتروز زودرس

4-درد در ناحیه پشت : در راس تحدب در محل اتصال مهره های پشتی به مهره های کمری و همچنین در محل اتصال مهره های پشتی به گردن.

5-کاهش تحرک ستون مهره ها (باز شدن مهره ها بیش از حرکات دیگر دچار محدودیت میشود)

6-کاهش میزان بازشدن قفسه سینه که فرد رادچار مشکلات تنفسی میکند و حتی در مراحل پیشرفته ناراحتی های قلبی نیز پیدا میکند.

7-ایجادشانه های گرد یا چرخیده به جلو(round shoulder)

8-ایجاد سربه جلو(forward head)

9-سینه فرورفته

10-شش عضلات پشتی و کوتاهی عضلات سینه ای(بزرگ)

11-در مرحله پیشرفته موجب شش نخاع میشود و میتواند عوارض عصبی به صورت فلج ایجاد کند و اختلالات حسی و حرکتی بروز کند.

12-افزایش قوس کمری(Lordosis)

طریقه تشخیص کیفوز

1.استفاده از خط شاقولی:درحالت طبیعی خط شاقولی قفسه سینه رابه دوقسمت مساوی عقب و جلو تقسیم می کند، درصورتیکه قسمت اعظم ناحیه پشتی در پشت خط شاقولی قرار گیرد نشان دهنده کیفوز پشتی خواهد بود.

2.استفاده از صحفه شطرنجی:بهترمیتوان به وجود کیفوز پی برد و مشابه خط شاقولی عمل میشود.

3.پشت فرد را روی یک سطح گنبدی شکل قرار میدهیم اگر مهره های پشتی با محدودیت حرکتی روبرو شوند و قوس پشتی ازبین نرود کیفوز پشتی وجود دارد.

4.در وضعیت طبیعی فرد روبه شکم میخوابد سپس سرو سینه را بالا می آوردو قوس پشتی کاملا“ناپدید میگردد در صورتیکه ضعف عضله یا محدودیت حرکتی وجود داشته باشد با انجام حرکت فوق قوس پشتی ازبین نخواهد رفت.

5-بررسی وضعیت شانه ها:در کیفوز معمولا“شانه ها از جلوبهم نزدیک شده و به صورت گرد در می آیند.

حرکات اصلاحی برای اصلاح کیفوز

الف) حرکات کششی

1-دستها را روی وسیله ای متناسب با ارتفاع پایین قرار دهید سپس سعی کنید ناحیه بالاتنه خصوصا“قفسه سینه به سمت پایین قوس داده شود.

2-پشت خود را روی یک نیمکت در حالت طاقباز میگذاریم زانوهاخمیده و کف پاها روی زمین قرار میگیرد ودستها رابه طرفین باز میکنیم و در هر دست یک دمبل یا وزنه قرار میدهیم و اجازه میدهیم وزن دمبل ها عضلات سینه را به دوطرف بکشند.

3-به صورت دمر دراز بکشیم در حالی که دوبالش در دوطرف آرنجها قرار میدهیم قفسه سینه رابه زمین نزدیک می کنیم.

4-دوزانو برروی زمین نشسته و دستها رابه جلو می بریم و تا سرحد امکان به دورترین نقطه منتقل می نماییم (کشش گربه ای)

5-طاقباز دراز بکشید و دستها را در پشت سرقلاب کنید ازیک نفر یار کمکی بخواهید بالای سرتان آرنجهای شمارابافشار به زمین نزدیک نماید.

ب) حرکات تقویتی

1-درحالیکه درهردودست یک دمبل یا وزنه دارید به حالت دمر روی نیمکت دراز بکشید در این حالت بازوها را از دوطرف بدن بالا آورید.

2-در حالی که روبه شکم(حالت دمر) دراز کشیده اید دستها را پشت سرقلاب کنید سپس سر وشانه ها را از زمین جدا نمائید. پشت و کمر راصاف نگهدارید.

3-دستها را درپشت (ناحیه کمر) قفل کنید. در وضعیت ایستاده تلاش کنید آرنجها را به پایین و عقب فشار دهید و آنها رابه یکدیگر نزدیک نمایید. سربایستی بالا باشد و قوس کمر افزایش پیدا نکند.

4-ازفرد میخواهیم به شکم (دمر) بخوابد دستها را در کنار بدن قرار دهدسپس سروسینه را از زمین بلند نماید وبرای چندلحظه دراین حالت نگه دارد.

5-فرد رو به شکم روی تخت می خوابد به طوریکه سروسینه از تخت اویزان باشد عمل بالا آوردن سروسینه را انجام میدهد.

6-فرد رو به شکم میخوابد دستها را در بالای سر صاف و کشیده قرار میدهدسپس دستها، سروسینه را از زمین بلند میکند.

7-فرد روبه شکم میخوابد دستها را به صورت باز در امتداد شانه ها(به حالت صلیبی) قرار میدهدحال عمل بلندکردن سروسینه و دستها را انجام میدهد.

8-آویزان شدن از میله بارفیکس در بهبود انعطاف پذیری و انجام بهتر تمرینات مفید می باشد.

9-شنای پروانه و کرال سینه در اصلاح کیفوز بسیار مفید است.

10-انجام تمرینات تنفسی همراه با سایر تمرینات اصلاحی لازم است.

اکبرچاوشیان-مدرس حرکات اصلاحی-دبیرهیأت پزشکی ورزشی استان کرمان