دارا بودن فعالیت فیزیکی مناسب در دوران کودکی از جنبه های مختلف جسمانی، روحی و روانی دارای اهمیت است. داشتن یک فعالیت بدنی منظم و برنامه ریزی شده می تواند سبب رشد و شکوفایی استعدادهای نهفته کودکان شود. لذا برنامه ریزی مناسب برای شرکت کودکان و نوجوانان در فعالیت ورزشی اهمیت ویژه ای دارد که این موضوع هم شامل کودکان سالم و هم کودکان بیمار می شود و هیچ کودک و نوجوانی نباید به صرف داشتن بیماری از شرکت در فعالیت ورزشی منع نمود، بلکه باید برنامه ورزشی متناسب با بیماری وی تنظیم گردد.

یکی از بیماری های مزمن دوران کودکی دیابت نوع 1 است. دیابت نوع 1 در نتیجه کمبود ترشح انسولین در اثر تخریب خود ایمنی سلول های بتا پانگراس ایجاد می شود که این موضوع می تواند موجب اختلال در سوخت و ساز قند، چربی و پروتئین در بدن شود. دیابت وابسته به انسولین در کودکان معمولا در بین سنین 7 الی 15 سال آغاز می شود. با توجه به عدم آشنایی برخی از مربیان با این بیماری و عوارض ناشی از آن و همچنین امکان بروز علائمی مانند کاهش ناگهانی قند خون حین فعالیت ورزشی، توصیه می شود این افراد قبل از آغاز ورزش و فعالیت بدنی تحت بررسی های پزشکی قرار گیرند و روند انجام ورزش را زیر نظر متخصصین علوم ورزشی انجام دهند.

درخصوص جایگاه ورزش در زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 اتفاق نظربیشتری وجود دارد، در صورتی که اثرات ورزش در دیابت نوع 1 کمتر روشن شده است. مطالعات اخیر نشان می دهد که امکان شرکت کردن مبتلایان به دیابت نوع 1 بدون عوارض که کنترل متابولیکی مناسبی دارند، در تمام سطوح ورزش از تفریحی تا حرفه ای وجود دارد. برای این افراد فعالیت هوازی با شدت پایین تا متوسط بیشترین فواید را دربر دارد. مستندات قابل توجه ای وجود دارند که نشان می دهند فعالیت های هوازی قادرند پاسخ دهی به انسولین را در افراد عادی و دیابتی افزایش دهند، همچنین می توانند میزان مصرف قند توسط عضلات را بیشتر کنند. ورزش هوازی فعالیت هایی هستند که گروه بزرگی از عضلات را با شدت کم تا متوسط و به صورت مستمر در بازه زمانی مشخصی به کار میگیریم. پیاده روی تند، دویدن آرام، دوچرخه سواری و شنا نمونه ای از این گونه فعالیت های می باشند. انجام فعالیت هوازی علاوه بر کمک به کنترل قند خون، به کنترل وزن، کاهش درصد چربی بدن، کاهش فشار خون، بهبود پروفایل لیپیدی، آمادگی قلبی عروقی و تنفسی، سلامت روان و بهبود اعتماد به نفس در بیماران دیابتی منجر می شود.

توصیه های کاربردی جهت انجام ورزش در کودکان مبتلا به دیابت:

* انجام پایش مستمر گلوکز خون

* انجام فعالیت ورزشی به صورت گروهی

* به همراه داشتن آب و خوراکی برای ورزش در کودکان دیابتی

* اطلاع به مربی از شرایط کودک

* کم کردن نوسان فعالیت ورزشی و پیروی از یک برنامه ورزشی مناسب (تحت نظر پزشک و متخصص علوم ورزشی)

* افزایش تدریجی شدت و مقدار فعالیت ورزشی (تحت نظر پزشک و متخصص علوم ورزشی)

* توجه به تغذیه ورزشی جهت کنترل نوسان قند خون

* توجه به داروهای دریافتی مخصوصا انسولین و اثرات آن (تحت نظر پزشک متخصص) 

دکتر سید امید حمیدی پرچیکلایی

دکترای تخصصی فیزیولوژی، بیوشیمی و متابولیسم ورزشی