ورزش درمانی در پوکی استخوان(استئو پروز)

ورزش آثار متنوعی در بدن انسان دارد.از جمله:

• کاهش احتمال فشار خون
• کاهش احتمال دیابت نوع ۲
• کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ و پستان
• بهبودی خلق و خوی
• کاهش احتمال فراموشی

همانطور که میدانیم درمان پوکی استخوان صرفا" دارویی نیست، ورزش هایی که برای بیما تجویز می کنیم نقش پر رنگی در درمان آن دارند.

افرادی بودند که تراکم استخوان بالایی داشتند و عضلات پشتی  ضعیفی داشته و شکستگی مهره ها را تجربه کردند و از طرفی افرادی بودند که پوکی استخوان داشته و عضلات پشتی قوی داشته، و شکستگی مهر ها را تجربه نکردند از همان مراحل اول یعنی زمانی که فرد تراکم استخوان بالایی دارد باید ورزش داده شود تا زمان پوکی استخوان به تعویق افتد و پس از آن نیز ادامه یابد.

تنوع ورزش ها در سطوح مختلف خیلی زیاد است و باید متناسب با شرایط بیمار تجویز شودبعنوان مثال ۳۰ دقیقه در روز ۳-۵ روز در هفته ورزش های هوازی  تجویز شود.

یکسری آموزش هایی باید به بیمار داده شود مثلا" آموزش تمرینات با وزنه

مثلا" در پوکی استخوان بین ۱۰-۵ پوند یعنی حدود ۵-۲.۵ کیلوگرم می تواند وزنه بردارید وفشار بیشتر از این می تواند در بیمار منجر به شکستگی شود.

قبل از تجویز ورزش باید یکسری اطلاعات از بیمار گرفته شود:

• سنجش تراکم استخوان(BMD)
• سابقه بیماریهای قبلی
• علایق بیمار
• وضعیت قلبی – عروقی
• سن
• وضعیت عضلات بیمار
• وضعیت ستون فقرات و اینکه بیمار نیاز به بریس دارد یا نه
• توازن و تعادل بیمار
• وضعیت راه رفتن بیمار
• با دانستن موارد فوق ، بهترین ورزش را برای بیمار تجویز می کنیم و برنامه مشخصی را به فرد می دهیم و در ضمن برنامه ورزشی به ترتیب زیر می باشد:
• ۱-  گرم کردن
• ۲- ورزشهای کششی و سپس استقامتی
• ۳- fitness  قلبی – عروقی
• ۴- سرد کردن و ورزشهای کششی برای کاهش عوارض ناشی از ورزش

بایدها و نبایدهای ورزش در بیمار را باید بدانیم تا باعث افزایش پایداری ستون مهر ه ها شده و عوارضی مانند شکستگی را به بیمار تحمیل نکند.

مطالعات نشان داده که ورزش و توانبخشی حتی اگر تراکم استخوان را افزایش ندهد می تواند  ریسک شکستگی مهر ه ها را کاهش دهد. پس باید ورزش را در برنامه توانبخشی فرد با پوکی استخوان قرار داد.

ورزش های تجویزی موجب بهبود تعادل شده و ریسک افتادن را کاهش می دهد و ثانویه به آن شکستگی های محیطی کاهش می یابد.

ورزش های تجویزی برای بیمار با پوکی استخوان ، عبارتند از :

• تقویت عضلات پشتی

بهتر است اول در وضعیت نشسته شروع شود و بعد با پیشرفت ورزش در حالت خوابیده بر روی شکم ادامه یابد، در این حالت بهتر است از یک بالش زیر شکم استفاده شود، تا از عوارض مثل افزایش گودی کمر جلوگیری شود.

• Pelvic tilt اگر با   back extention ترکیب شود بهتر است
• تقویت عضلات شکمی
• لازم نیست ورزش دراز نشست کامل را انجام دهد تا شکستگی جدیدی به بیمار  تحمیل شود.
• ورزش extention همراه با یک وزنه
• فرد در این حالت یک وزنه یک کیلوگرمی را به پشتش می بندد (مثلا داخل کوله پشتی). این وزنه حس تعادل را در ستون فقرات تحریک می کند تا بتواند ورزشهای extention را به خوبی انجام دهد. برای پیشرفت این روش بهتر است تعداد دفعات این حرکت را زیاد نمایم تا بخواهیم زمان را افزایش دهیم.
• ورزش  Tai chi

هماهنگی و بالانس ، تعادل را افزایش می دهد و ریسک افتادن را کاهش می دهد.

روی تراکم استخوان زیاد تاثیر ندارد و تاثیرش مثل راه رفتن آرام یا متوسط هست و در اندام تحتانی بیشتر موثر است و هدف از این ورزش بیشترکاهش ریسک افتادن می باشد.

• ورزش یوگا

از اولین اهداف یوگا، بهبود انعطاف پذیری می باشد که منجر به کاهش درد کمر و پشت می شود.اما بهتر این است که به بیمار توصیه شود که چه ورزشی برایش مفید بوده و حرکاتی که جزء چرخشی و خم شدن دارند را نباید انجام دهد و مطالعات نشان داده که بعد از انجام یوگا یکسری شکستگی فشاری در مهره ها اتفاق افتاده است.

• وزن گیری مثل راه رفتن

باعث حفظ تراکم استخوان هیپ و اندام های تحتانی می شود و روی تراکم استخوان مهره ها تاثیری ندارد و برای فردی که تراکم استخوان خوبی دارد ریسک افتادن و ریسک شکستگی را کاهش می دهد و و هدف از این ورزش تقویت عضلات لگن می باشد.

• آب درمانی

آب درمانی گر چه در هماهنگی حرکات، افزایش تعادل، تقویت عضلات و کاهش خطر شکستگی موثربوده ولی در تراکم استخوان نقشی نداشته و باید با ورزشهای دیگر به جهت افزایش تراکم استخوان ترکیب گردد.

• پیلاتس

باعث افزایش تراکم استخوان ،کیفیت زندگی و مسافتی که بیمار می تواند پیاده روی کند، می گردد و درد را نیز کاهش می دهد و مثل ورزش یوگا باید از حرکاتی که بصورت خم شدن و چرخشی می باشد پرهیز شود.

ترکیب ورزش همراه با مصرف ویتامین D وکلسیم قطعا" اثرش خیلی بیشتر از مصرف کلسیم و ویتامین دی به تنهایی می باشد و آثار طولانی مدت مصرف ویتامین D در جلوگیری از افتادن در مطالعات زیادی ذکر شده است. مجددا" تاکید می گردد که باید ورزشی به بیمار داده شود که در عین حال کمترین ضرر را برای بیمار داشته سود کافی بهمراه داشته باشد.