سلامت فردی، موهبتی الهی در کل جامعه اعم از مرد و زن و کودک و سالمند است. ورزش و تربیت بدنی، یک ضرورت مهم اجتماعی و فرهنگی به منظور تقویت جسم و روح به حساب می آید و افراد سالم در جامعه سبب توسعه و تکامل و رشد و تعالی جامعه می شوند.
توسعه هر کشوری مرهون افراد سالم و پویای جامعه خود است و همان طور که میدانیم زنان به عنوان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور یکی از مهم ترین اقشار جامعه هستند که هم نقش کلیدی در فعالیتهای اجتماعی و عرصههای ملی دارند و هم پایه و اساس اصلی سلامت خانواده محسوب می شوند.
سلامت جنین، نوزاد، کودک و حتی مرد در گرو سلامت زن سالم در خانواده است.
پس با توجه به نقش موثری که زنان در جامعه دارند باید برنامههای سلامت محور بر پایه ورزش و تندرستی برایشان فراهم آید. در این مقاله تاکید بر سلامت این قشر، از کودکی، بلوغ، میانسالی تا سالمندی است.
مهم ترین اتفاق و حساس ترین مرحله زندگی زنان، بارداری است. برعکس تصور همگان، دوران بارداری زمان جدایی از هر گونه فعالیت جسمانی نیست. ورزش علاوه بر تناسب اندام مادر در دوران بارداری و پس از آن، به تسهیل زایمان و رفع عوامل خطر بارداری نیز کمک شایانی می کند.
ورزش در بارداری
ورزش بخش مهمی از برنامه های مربوط به سلامت مادر در دوران حاملگی را تشکیل می دهد.
بهتر است برنامه ورزشی قبل از حاملگی شروع شود.
۱.قبل از بارداری
۲. حین بارداری
۳. پس از بارداری
ورزش میتواند قدرت عضلات را حفظ کند و از طرف دیگر سبب افزایش انعطاف پذیری شود.
تمرینات بدنی مربوط به تقویت ستون فقرات، می تواند تا حدی جلوی دردهای ناحیه کمر را _که با افزایش وزن و تغییر مرکز ثقل بدن ارتباط دارد_ بگیرند.
در طول زمان حاملگی تعداد ضربان قلب مادر هنگام ورزش باید حدود ۲۵ درصد کمتر از مردم عادی باشد و روش هایی مانند پیاده روی، شنا و حرکات ایروبیک کم فشار اغلب در حاملگی توصیه میشود که در زنان باردار دیابتیک نیز بسیار مفید است. ورزش به هنگام بارداری، در کنترل فشار خون این دوران و مسمومیت حاملگی و نیز کنترل چربی خون نقش بسزایی دارد.
کالج زنان و زایمان آمریکا (ICOG )توصیه هایی برای انجام ورزش در بارداری و پس از زایمان دارد. (برای مادرانی که هیچ ریسک فاکتوری ندارند. )
۱- در دوره حاملگی خانم ها می توانند ورزش را در حد خفیف تا متوسط ادامه بدهند. ورزش های منظم حداقل ۳ بار در هفته به ورزش های نامنظم یا منقطع ترجیح داده می شود.
۲_ خانم های باردار باید از انجام ورزش هایی که در وضعیت خوابیده به پشت صورت می گیرد (سوپاین) پرهیز کنند به خصوص بعد از سه ماه اول حاملگی؛ چرا که این وضعیت موجب کاهش برون ده قلبی و کاهش خونرسانی رحمی در بیشتر خانم های باردار می شود، در ضمن باید از ایستادن های طولانی مدت خودداری شود.
۳_ تغییرات فیزیکی در زمان بارداری، باعث منع برخی ورزش ها به خصوص در سه ماهه سوم می شود.
در ضمن باید از ورزش هایی که با ریسک وارد شدن ضربه به شکم مادر همراه است پرهیز شود.
۴_ در زمان بارداری برای حفظ ثبات و متابولیسم انرژی بیشتری حدود۳۰۰ کیلوکالری نیاز است. بنابراین خانم هایی که در زمان بارداری ورزش میکنند، باید از رژیم غذایی کافی و مناسب برخوردار باشد.
۶_ خانم های بارداری که ورزش میکنند باید مایعات و آب کافی بنوشند و لباس مناسب بپوشند.
۷_ بسیاری از تغییرات فیزیولوژیک طی بارداری، حدود ۴ تا ۶ هفته پس از زایمان هم باقی می ماند. بنابراین تمرینات ورزشی پس از زایمان هم باید ادامه یابد.
۸_ حداکثر نرمال ضربان قلب از طریق ورزش در زمان بارداری۱۰۰ الی ۱۲۰ ضربه در دقیقه و حدود ۸۰_۷۰ درصد ماکزیمم ضربان قلب در خانم های غیر باردار است.
نکته مهم: قبل از بارداری ارزیابی دقیقی از سطح سلامت مادر، سطح تناسب فیزیکی بدن او، وضعیت پزشکی وی قبل از بارداری و سطح توانایی او در رشته ورزشی خاص صورت گیرد.
* مواردی که نباید در دوران بارداری به انجام تمرینات ورزشی پرداخت:
کنتر اندیکاسیون های مطلق:
۱_ بیماری های قلبی تهدید کننده همودینامیک
۲_ خونریزی رحمی مکرر یا لکه بینی
۳_ پارگی کیسه آب یا کیسه آمنیون
۴_ کاهش رشد جنین در رحم (IUGR)
۵_ دیسترس (زجر) جنین
۶_ سابقه سقط های مکرر یا سقط جنین (بیشتر از یک بار)
۷_ سابقه زایمان زودرس قبلی (بیش از یک بار)
۸_ افزایش فشار خون در بارداری
۹_ دیابت کنترل نشده حاملگی
۱۰_ بیماری کلیوی کنترل نشده
۱۱_ کم خونی های شدید
کم خونی (تهدیدکننده همودینامیک مادر)
پس میتوان گفت خانمهای باردار باید ابتدا تمرینات ورزشی سبک انجام داده و سپس شدت تمرینات را افزایش دهند.
علائمی که با دیدنشان بلافاصله باید ورزش را قطع کرد.
۱_ تنگی نفس
۲ _گیجی
۳ _ سردرد
۴_ ضعف عضلانی
۵_ تهوع
۶ _ خستگی
۷_ درد قفسه سینه
۸_ کمر درد و درد لگن
۹ _ کاهش حرکات جنینی
۱۰_ خونریزی و لکه بینی شدید
فواید ورزش در دوران بارداری: ورزش برای همه خانم های باردار مفید است؛ در صورتی که بارداری باید سالم و بدون مشکل باشد و هر زمان که زنان باردار از این ورزش ها مطلع شوند میتوانند ورزش را شروع کنند.
در هر صورت مادران باردار با مشورت ماما یا پزشک میتوانند ورزش و فعالیت مناسب را انجام دهند.
باید به نکات زیر توجه نمایند.
۱_ ورزش به آرامی شروع شود. اگر به هر دلیلی احساس درد یا ناراحتی حس شد، ورزش قطع و با یک فرد حرفه ای در امور ورزش و بارداری مشورت شود.
۲_ پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری با دوچرخه ثابت یا کلاس های ورزشی سبک نیز از نمونه ورزش های مناسب است. سه روز در هفته ۳۰ دقیقه ورزش.
۳_ لباس خنک، راحت و کفش های مناسب پوشیده و آب برای نوشیدن با خود داشته باشید.
۴_ با شدت متوسط ورزش کنید، به طوری که به نفس زدن بیفتید اما هنوز توانایی حرف زدن داشته باشید.
۵ _ لحظه بالا رفتن دمای بدن یا احساس ناراحتی و درد شکم، ورزش قطع شود.
۶_ ورزش های مناسب با شرایط فیزیکی جغرافیایی محلی انتخاب شود. ورزش هایی که به راحتی در بارداری تحمل می شود. شنا، دوچرخه ، پیاده روی، ورزش های کششی و راکتی (اسکواش)
۷_ قبل از ورزش به آرامی بدن خود را گرم کنید و در پایان نیز سرد کردن بدن فراموش نشود.
۸_ مکمل های دوران بارداری در کنار ورزش فراموش نشود.
۹ _ تمرینات کششی ساده و ملایم باید آرام و به طور صحیحی در هر دو طرف بدن انجام شود.
۱۰_ با معده خالی یا خیلی پر ورزش و تمرین انجام نشود.
۱۱_ از دور زدن هنگام انجام حرکات خودداری شود.
۱۲_ تمرینات در محیط آرام و خنک و سالم انجام شود و در محل خیلی گرم و آلوده و گرد و غبار نباشد.
۱۳_ در صورت درد، تپش قلب و تنگی نفس، خیس شدن ناگهانی. لکه بینی یا خونریزی، سرگیجه و خستگی در حین انجام، از ادامه تمرینات خودداری و با ماما یا پزشک مشورت شود.
و توصیه آخر : بهتر است برای انجام صحیح و هماهنگ تمرینات و جلوگیری از حرکات اضافی، این تمرینات توسط مربی و در کلاس به خانم باردار آموزش داده شود.
دکتر فرزانه بیرانوند
نایب رئیس هیات پزشکی ورزشی لرستان
ارسال نظر