غدد تیروئید و پاراتیروئید هر دو جلوی گردن قرار دارند، اما عملکردهای متفاوت دارند:

 ۱. تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در مجاورت حنجره قرار دارد و وظیفه تنظیم سوخت و ساز بدن را به عهده دارد.

 ۲. غده پاراتیروئید نیز به پشت تیروئید چسبیده و هورمون پاراتیروئید تولید می‌کند که در تنظیم سطح کلسیم، فسفر و ویتامین د در خون و استخوان کمک می‌کند.

تیروئید سوخت و ساز بدن را در حدی متعادل نگه می‌دارد. هر چه میزان هورمون تیروئید در بدن بیشتر باشد، سوخت و ساز بدن نیز بیشتر می‌شود. از طرف دیگر هر چه میزان هورمون تیروئید کمتر باشد، بدن انرژی کمتری مصرف می‌کند. به همین دلیل هورمون تیروئید در حفظ وزن یا کاهش وزن تاثیر زیادی دارد. اگر کم‌کاری تیروئید داشته باشید، سوخت و ساز بدن کند می‌شود، خستگی مزمن می‌گیرید و وزن‌تان اضافه می‌شود.

برخی دلایل ابتلا به تیروئید

بیماری هاشیموتو، که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به غده‌ی تیروئید حمله‌ور شده و آن را نابود کند.

کمبود ید در رژیم غذایی

جراحی برای درمان پرکاری تیروئید

پرتودرمانی برای سرطان

هورمون TSH

تاثیرات بلند مدت ورزش کردن روی کم‌کاری تیروئید هنوز قطعی نشده است، اما ورزش کردن در کوتاه مدت غده‌ی تیروئید را تحریک می‌کند و باعث می‌شود بافت‌های بدن نسبت به هورمون‌های تیروئید حساس‌تر شوند. هم‌چنین حساسیت بدن را به انسولین زیاد می‌کند و این خبر بسیار خوبی برای کسانی است که از کم‌کاری تیروئید رنج می‌برند.  

ورزش کردن، مخصوصا ورزش‌های هوازی خلق و خوی انسان را نیز بهتر می‌کنند که این به مبارزه با افسردگی و اضطراب ناشی از کم‌کاری تیروئید کمک می‌کند. ورزش‌های هوازی و قدرتی را انجام دهید، اما بهتر است بین ورزش کردن فاصله بیاندازید. برای مثال اگر ۱۰ دقیقه ورزش می‌کنید، ۱۰ دقیقه هم استراحت کنید و سپس به ورزش کردن ادامه دهید. این کار روی سوخت و ساز گلوکز در بدن تاثیر زیادی دارد. از آن‌جایی که گلوکز سریع به انرژی تبدیل می‌شود، منبع انرژی مناسبی برای کسانی که انرژی کافی برای ورزش کردن ندارند محسوب می‌شود.  

پیش از شروع تمرین درمانی، فیزیوتراپیست باید از کنترل کامل بیماران مبتلا به پرکاری پاراتیروئید توسط متخصص غدد و متابولیسم اطمینان حاصل کرده و سپس شروع به تجویز نسخه ورزشی بیمار کند. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کند: معمولا پنج روز در هفته تمرینات هوازی با حداکثر مصرف انرژی در صورتی که بیمار چاق باشد، با افزایش فعالیت قلبی ـ‌ عروقی می‌تواند در برنامه وی گنجانیده شود.

 بالا رفتن ضربان قلب به میزان ۴۰ تا ۷۵ درصد در این تمرینات توصیه می‌شود و بیش از آن باید با توجه به توصیه‌های پزشک و در حد تحمل بیمار صورت گیرد. تمرین درمانی به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در هر جلسه، زمان مناسبی است و در صورت عدم تحمل بیمار می‌توان به وی استراحت داد.

برنامه‌ی ورزشی زیر را هفته‌ای ۳ بار انجام دهید

با تردمیل شروع کنید: البته هر نوع فعالیتی می‌توانید انجام دهید، اما فعالیت باید جوری باشد که برای یک دقیقه جنب و جوش داشته باشد، پس پیاده‌روی کردن احتمالا چالش کافی را برای بدن ایجاد نمی‌کند. اگر اضافه وزن دارید، فعالیتی مثل دوچرخه زدن را انتخاب کنید تا فشار زیادی به بدن‌تان وارد نشود.

برای ۵ دقیقه گرم کنید: دوچرخه بزنید، بدوید، طناب بزنید یا به هر شکل دیگری برای ۵ دقیقه گرم کنید. این مرحله‌ی دوم از یک برنامه‌ی ۱۰ مرحله‌ای است.  

برای ۱ دقیقه به خود فشار بیاورید: هر فعالیتی که انجام می‌ دهید، برای ۱ دقیقه سرعت و شدت آن را به حداکثر برسانید.  

شدت ورزش را کم کنید: برای ۲ دقیقه به مرحله‌ی ۲ باز گردید.  

مراحل ۳ و ۴ را تکرار کنید. هفته‌ی اول ۳ ست ۳ دقیقه‌ای، هفته‌ی دوم ۵ ست ۳ دقیقه‌ای، هفته‌ی سوم ۷ ست ۳ دقیقه‌ای و هفته ی چهارم ۸ ست انجام دهیم و زمان آن‌ها را بسته به انرژی خود تعیین کنید.  

سرد کنید: برای ۳ دقیقه با راه رفتن بدن‌تان را سرد کنید و ورزش را به پایان برسانید.  

همچنین متخصصین روزانه ۲۰ دقیقه ورزش هوازی را برای کمک به تنظیم غده تیروئید توصیه می‌کنند.

یوگا نیز یکی از ورزش‌های مفید است

 زیرا حرکات منظم و متوالی باعث تحریک کارکرد این غده می‌شود.

در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید که دارو مصرف می‌کنند باید ضربان قلب و فشار خون هنگام تمرین کنترل شود.

 با توجه به کاهش یا افزایش وزن در این بیماران تعداد جلسات و حجم تمرینات باید با شرایط فیزیکی و سطح انرژی بیمار تغییر کند.

داروهای کم‌کاری تیروئید می‌توانند سبب اختلال در ضربان قلب و بالارفتن فشار خون شوند که این موضوع هم باید در تمرینات مورد توجه قرار گیرد.

از آنجا که مشکلات تیروئید ممکن است، سبب بروز دیابت، فشار خون و تغییر در چربی‌های خون شود، بیمار باید در این موارد هم کنترل شود. به گفته دکتر پارسانژاد، افزایش فعالیت غده پاراتیروئید و تأثیر آن بر جذب کلسیم باعث می‌شود فیزیوتراپیست با تکیه بر تمرینات تحمل وزن، وضعیت استخوان‌ها و مفاصل بیمار را ارزیابی کرده و تمرینات را بر پایه میزان سلامت آنها طراحی کند.

در بیماران پرکاری پاراتیروئید گاهی مشکل کاهش مزمن سطح کلسیم خون پیش می‌آید که باید با تجویز مداوم ویتامین دی و کلسیم بخصوص حین دوره فیزیوتراپی از بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری کرد.

زهرا داودی – نایب رئیس بانوان هیات پزشکی ورزشی چهار محال وبختیاری