ماساژ درمانی به شیوه نوین و علمی، توسط هنریک لینگ (۱۸۳۹-۱۷۷۶) بر پایه ماساژ و ورزش بنیان نهاده شد. بر اساس پژوهش‌های انجمن ماساژ درمانی، ماساژ درمانی مزایای متعددی دارد که در ادامه به شماری از آنها اشاره می‌کنیم:

• بهبود گردش خون: در نتیجه بهبود گردش خون، عضله‌های حساس شده در اثر فعالیت فیزیکی تسکین می‌یابد.

• شل شدن عضله‌ها و بهبود دامنه حرکتی: شل شدن عضله مشکل بی‌خوابی را حل می‌کند.

• افزایش میزان اندورفین: افزایش میزان اندورفین در واقع یکی از شاخص‌ترین مزایای ماساژدرمانی است. اندورفین‌ها موادی شیمیایی هستند که توسط بدن تولید می‌شوند و حال بیمار را بهبود می‌بخشند؛ بنابراین ماساژدرمانی به دلیل افزایش اندورفین در مدیریت درد مزمن بسیار مؤثر است. ماساژدرمانی عصبی ـ عضلانی ماساژ درمانی عصبی ـ عضلانی، موسوم به میوتراپی نقاط ماشه‌ای، کارآمدترین نوع ماساژ کمر و درمانی برای مدیریت کمر درد است. دانشگاه مدیریت درد امریکا این نوع ماساژ درمانی را به عنوان درمان مؤثر کمر درد ناشی از آسیب دیدگی بافت نرم (برای مثال کشش و ضرب دیدگی عضله) معرفی کرده است. روش ماساژ درمانی عصبی ـ عضلانی در ماساژ عصبی ـ عضلانی فشار متمرکز در شدت متناوب بر ناحیه‌های گرفتگی عضلانی اعمال می‌شود. این فشار معمولاً با انگشت، بند انگشت یا آرنج بر روی ناحیه مورد نظر وارد می‌شود. نکته مهم دراین نوع ماساژ میزان فشار و مدت زمان نگهداری آن است که تشخیص آن با متخصص مربوطه است. ماساژ درمانی درد عضلانی را کاهش می‌دهد لمس کردن عضله‌های گرفته معمولاً باعث بروز درد می‌شود، این درد از نرسیدن خون کافی به بافت عضلانی ناشی می‌شود. نرسیدن خون کافی به عضله و به تبع آن گرفتگی عضله به نوبه خود فرایند نامطلوب زیر را در پی دارد:

• چون خون کافی به عضله نمی‌رسد، عضله اکسیژن کافی نیز دریافت نمی‌کند.

• کمبود اکسیژن باعث تولید اسید لاکتیک در عضله می‌شود.

• اسید لاکیتک باعث حساس و دردناک شدن عضله پس از فعالیت فیزیکی می‌شود. پس از شل شدن عضله در اثر ماساژ دادن، اسید لاکتیک از عضله خارج می‌شود و به تدریج خون و اکسیژن کافی به آن می‌رسد.

ماساژ درمانی عصبی ـ عضلانی در ابتدا باعث بروز درد می‌شود، اما فشار ماساژ دیسک کمر به تدریج گرفتگی عضلانی را کاهش می‌دهد. تعامل بیمار و متخصص ماساژ درمانی در این مرحله بسیار مهم است و بیمار باید متخصص را از بیش از حد شدید یا ملایم بودن فشار، تشدید یا تسکین درد آگاه کند، ماساژ درمانگر نیز به دقت به صحبت بیمار گوش می‌دهد و در واکنش به سخنان وی میزان فشار را تغییر می‌دهد.

فشار ماساژ درمانی نباید بسیار دردناک باشد، اکثر بیماران از اصطلاح "درد خوب" برای توصیف حس ناشی از فشار استفاده می‌کنند. انتظارهای پس از ماساژ درمانی هر گونه درد و حساسیت موجود پس از ماساژ درمانی عصبی ـ عضلانی باید به تدریج ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت از بین برود. عضله‌های گرفته بسته به میزان فشار حدود ۴ تا ۱۴ روز پس از ماساژ به نحو قابل توجهی شل و آرام هستند.

نکته‌هایی در مورد درمان کمر درد با ماساژ درمانی گرفتگی عضلانی در واکنش به فشار وارد شده توسط ماساژ درمانگر از بین می‌رود. شل نشدن عضله در اثر اعمال فشار معمولاً ناشی از وجود التهاب است. لازم به ذکر است که ماساژ بهترین روش درمان عضله‌های ملتهب محسوب نمی‌شود و بیماران باید در مورد درمان التهاب با پزشک مشورت کنند. اکثر موارد گرفتگی عضلانی با یک دوره ماساژ درمانی، معمولاً ۶ هفته‌ای، بهبود چشمگیری پیدا می‌کند. اما اگر گرفتگی پس از دو جلسه واکنشی به ماساژ درمانی نشان نداد، احتمالاً باید روش دیگری برای تسکین درد و عارضه انتخاب شود. بیمار در صورت شدید بودن کمر درد باید حتماً پیش از شروع ماساژ درمانی با متخصص توانبخشی و طب ورزش در مورد مناسب بودن این روش مشورت کند.

ماساژ درمانی زمانی بهترین نتایج را به دست می‌دهد که در کنار درمان‌هایی چون طب فیزیکی و توانبخشی یا درمان‌های تخصصی مانند کایروپراکتیک به کار برده شود. بسیاری از متخصصین ماساژ درمانی عضوی از گروه درمانی میان‌رشته‌ای هستند که با دقت تمام شرایط بیمار را ارزیابی می‌کند و برنامه درمانی خاصی را متناسب با وضعیت بیمار طرح‌ریزی می‌کند.

دکتر مهدی محمدی/متخصص توانبخشی ورزشی و حرکت درمانی/هیات پزشکی ورزشی اصفهان