برای اینکه ما بتوانیم بهتر  از راهبردها و راهکارهای توسعه و افزایش تمرکز استفاده کنیم، ابتدا باید تعریف توجه و تمرکز را بدانیم. توجه و تمرکز یعنی، انتخاب یک فکر از میان رشته‌ای از افکار.

خیلی از اوقات در فعالیت‌های روزمره هم افکار زیادی وارد ذهن هر انسانی می‌گردد، لذا ما انتخاب‌ می کنیم که به کدام یک از این افکار توجه کنیم،   بنابراین یک سری عوامل می‌توانند زمینه‌ساز تسهیل ورود یکسری افکار یا بهتر است عرض کنیم متغیرها  به ذهن افراد شوند، برای مثال محرک های جدید و  جذاب از جملۀ مواردی هستند که ورزشکار اجازۀ ورود آن را به ذهن می ‌دهد.

در فضای ورزشی، اگر به عنوان مربی فعالیت می کنیم و می خواهیم مهارتی را  به هنرجو آموزش بدهیم، باید تلاش کنیم عوامل مزاحم تمرکز و توجه را کم کنیم، بنابراین مربی باید بتواند جوری کار کند که هنرجو جلب و جذب  محرک های مورد نظراو شود و به کلام، رفتار و علائم مورد نظر مربی، که باعث یادگیری بهتر یک مهارت است، توجه نماید.

هرمربی یا معلمی، که بتواند تمرکز و توجه هنرجویان خودش را، به علائم مورد نظر خودش بهتر جلب و جذب بکند، در آموزش موفق تر خواهد بود.

حالا  برای اینکه این اتفاق بیفتد، شما باید از عوامل مزاحم جلوگیری کنید، برای مثال حضور تماشاگران و سر و صدای محیطی، حضور تماشاگر در مراحل اولیه آموزش مهارت، می‌تواند باعث شود تمرکز بچه‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد، اما یک نکته‌ای که خیلی مهم است اینکه ما باید ببینیم در چه فضایی مسابقه خواهیم داد. شما در ابتدای آموزش باید در یک فضایی قرار بگیرید که عملا ًدر آن فضا تمرکز و توجه فرد را تحت تاثیر قرار ندهید. بعد از اینکه آموزش‌ها بهتر شد فرد باید در حضور تماشاگر حتما تجربه‌ی ورزش مسابقه‌ و تمرین را داشته باشد چرا که  در نهایت  ورزشکار در شرایطی باید به مسابقه بپردازد که حضور زیاد تعداد زیادی، از تماشاگران را داشته باشد. حتی عوامل حواس‌پرتی، بعضی اوقات ما تماشاگرانی داریم که با این هدف وارد مسابقه می شوند که بتوانند تمرکز ورزشکار را تحت تاثیر قرار بدهند، تهدید، توهین و فحاشی می‌کنند با این نیت که بتوانند تمرکزو  توجه فرد را پایین بیاورند.

 حالا من مربی باید چیکار کنم؟

راهبرد این است  که در چنین فضایی باید بارها و بارها ورزشکار قرار گرفته باشد، تا بتواند وقتی در  مسابقه در چنین فضایی قرار گرفت، با توجه به تجربه‌ی قبلی از عهده آن بر بیاد.

عوامل برهم زنندۀ تمرکز و توجه زیاد هستند، برای مثال عامل مهم دیگر، میزان خواب کافی است، اگر ورزشکار خواب کافی نداشته باشد، در تمرکز و متمرکز کردن توجه دچار اختلال می شود، توجه و تمرکز یک دامنه‌ و وسعتی دارد، شما وقتی که دچار انگیختگی بالایی می شوید  و اضطراب بالایی را تجربه می‌کنید تمرکز و توجه شما تحت تاثیر قرار می‌گیرد. عملکرد حافظه‌ی شما حتی محدودتر می شود،

اگر یک ورزشکارخواب کافی نداشته باشد در  توجه و تمرکز دچار اختلال می شود،   اگر شما خسته باشید به لحاظ بدنی و ذهنی و فعالیت‌های زیادی  را قبل از اینکه در مسابقه یا در تمرین حضور داشته باشید به عنوان  مثلاً  یک ورزشکار یا دانش‌آموز انجام داده باشید، شما مجدد در حین تمرین، تمرکز و توجه کافی را نمی‌توانید داشته‌باشید.

مربی فقط مربی فضای تمرین نیست، عملاً باید به ورزشکارخود کمک کند، به ویژه ورزشکارهایی که در سطح حرفه‌ای بازی می‌کنند، حتی فعالیت‌های جانبی ورزشکاران را تا حدودی باید مربی مدیریت کند. استفاده از تلفن همراهش قبل از مسابقه، اینکه مثلاً شما می‌خواهید در یک رویداد خیلی سطح بالا مثل المپیک شرکت بکنید، روز قبلش به عنوان یک ورزشکار حرفه ای  توییت می زنید، یا یک پیامی در فضای مجازی منتشر کردید که افراد زیادی  پیام شما را نقد می کنند و شما برای پاسخ دادن به آنها و برای شاید توجیه یک رفتار، حالا درست یا نادرست دچار چالش می شوید، این یعنی عدم تمرکز

ورزشکاری که باید برای مسابقه فردای خود برنامه‌ ذهنی داشته  باشد،   که اگر من در سی ثانیه‌ی اول امتیازی را عقب افتادم، در سی ثانیه‌ی آخر جلو بودم و باید امتیازهام را حفظ کنم یا چه راهبرد هایی  باید داشته باشم، که اگر آسیب دیدم  چیکار کنم؟ این ها  یعنی تمرکز شما  اما وقتی که درگیر  حواشی می‌شوید و مجبور می شوید که به جای تمرکز کردن روی شرایط متفاوت و مختلف مسابقه، حواستون متمرکز به  پاسخ دادن رفع چالش‌هایی که در فضای مجازی برای شما اتفاق افتاده است می شود. اگر یک مربی کاردان در کنار چنین افرادی باشد، حتما باید از عوامل حواس پرتی که به وجود آمده است، جلوگیری کند.

دکتر وحید کاشانی- رئیس کمیته آموزش روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان سمنان