اثر پلتزمن به افتخار Sam Peltzman، استاد اقتصاد خُرد دانشگاه شیکاگو نام‌گذاری شده است. این اثر (Peltzman effect) نظریه‌ای است که می‌گوید "افراد پس از انجام اقدامات امنیتی (یا ایمنی)، بیش‌تر از پیش به رفتارهای خطرناک رو می‌آورند". این بدان معناست که افراد در صورت احساس امنیت بیش‌تر، رفتارهای پرخطر بیش‌تری ممکن است بروز دهند.

مقاله‌ای در نشریه علمی Annals of Internal Medicine منتشر شد که در آن محققین دانشگاه نیویورک به این موضوع پرداخته‌اند که پس از انجام واکسیناسیون، مردم کم‌تر اقدامات پیشگیرانه از جمله استفاده از ماسک یا فاصله‌گذاری فیزیکی را انجام می‌دهند و یک‌ حس امنیت کاذب نسبت به ایجاد ایمنی گله‌ای دارند و این مسئله بر خلاف انتظاری که از واکسیناسیون می‌رود می‌تواند بصورت پارادوکس موجب افزایش تعداد مبتلایان شود.

آنها نتیجه گرفتند که چنین نتیجه معکوسی به‌علت اثر پلتزمن رخ داده است، بنابراین پیشنهاد کردند برای پیشگیری از این معضل، باید به مردم حقایق لازم برای ادامه رعایت پروتکل‌های بهداشتی را گوشزد نمود که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

۱- ایمنی حداکثری بلافاصله پس از تزریق دوز اول و حتی دوز دوم واکسن ممکن است به‌ دست نیاید و احتمالا ایمنی حداکثری نیازمند گذشت چندین هفته از زمان تزریق دوز بوستر باشد.

۲- ایمنی در اثر واکسن کامل نیست و هیچ واکسنی ادعا ندارد که ۱۰۰٪ عدم ابتلا پس از واکسیناسیون می‌دهد، هرچند خطر ابتلا به انواع شدید بیماری، بستری شدن در بیمارستان و مرگ‌ و میر به‌صورت قابل ملاحظه‌ و چشمگیری کاهش خواهد یافت.

۳- ضمنا همه واکسن‌ها به یک میزان مؤثر نیستند و میزان پیشگیری از ابتلا به کووید۱۹ (بخصوص بدون علامت) در آنها بین ۵۰ تا حدود ۹۵ درصد ذکر شده است. یعنی بین ۵ تا ۵۰ درصد افراد واکسینه شده ممکن است دچار بیماری شوند که عمدتا بدون علامت و یا خفیف تا متوسط است. در این بین افراد بدون علامت خطرناک ترین ناقلین اجتماعی خواهند بود چون فکر نمی‌کنند پس از واکسن برای دیگران پیام‌آور بیماری باشند.

۴- همه واکسن‌ها علیه همه گونه‌های ویروس SARS-CoV-2 کارآمد نیستند و برخی سوش‌ها ممکن است با درصد نسبتا قابل توجهی از اثر ایمنی برخی واکسن‌ها فرار کنند.

نتیجه می‌گیریم که ارگان‌های مسئول بهداشت و درمان و نهادهای مسئول واکسیناسیون و همه رسانه‌های رسمی و غیر رسمی و بخصوص صدا و سیما باید نسبت به موضوع ابتلا پس از واکسیناسیون که عمدتا از نوع بدون علامت یا خفیف است هشدار دهند و رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط افراد واکسینه شده کماکان الزامی اعلام کنند. شاید در مرحله رسیدن به ایمنی گله‌ای و پس از پوشش ۷۵٪ واکسیناسیون بتوان تدریجا و در طی یک برنامه از قبل تعیین شده نسبت به کاهش سطوح احتیاط اقدام نمود.

 دکتر باقری، دکتر مرادی و دکتر صوفی
گروه علمی "رسانه دانش ایران" RADAIran
سازمان نظام پزشکی کشور

منبع:
- http://t.me/radairan
-https://doi.org/10.7326/M20-8251