خدمات ارائه شده توسط پزشکیار ورزشی شامل پیشگیری، مراقبت‌های اورژانسی، شناسایی بالینی و کمک به درمان و بازتوانی آسیب‌ها و مشکلات پزشکی، و به عبارتی ارائه مراقبت‌های بهداشتی ویژه برای افراد ورزشکار یا دارای فعالیت بدنی است. پزشکیاری وامدادگری ورزشی از شاخه‌های علوم و پزشکی ورزشی است. پزشکیار ورزشی در اصل یک مربی است، یک مربی آشنا به اصول پزشکی، اما همانطور که از نام آن مشخص است همراه و تحت نظر یک پزشک فعالیت می کند. در اصل پزشکیار ورزشی رابط بین دنیای ورزش و دنیای پزشکی است.

بیش از نیم قرن است که رشته پزشکیاری ورزشی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی علوم ورزشی کشورهای مختلف بویژه ایالات متحده برپا شده و امروزه تخصص های مختلف آن شامل مربی، مدرس یا محقق در تمامی دنیا در حال توسعه و گسترش هستند اما هنوز در کشور ایران این موضوع به شدت غریب به نظر می رسد. این درحالی است که تنها فدراسیون پزشکی ورزشی با برگزاری کلاس ها و دوره های محدود (زمانی) ویژه بهیاران و پرستاران و گاهی امدادگران هلال احمر و دانشجویان تربیت بدنی با هدف تربیت امدادگران ورزشی و به منظور پوشش پزشکی مسابقات این خلاء را تا حدودی پر کرده است. دانشگاه پرسپولیس اولین مرکز آموزش عالی بودد که این رشته را با عنوان کارشناسی ناپیوسته پزشکیاری ورزشی دایر کرد. دانشگاه علمی کاربردی هلال احمر قم نیز اخیراً اقدام به پذیرش دانشجو در این رشته کرده است. هم اکنون در دانشکده های علوم ورزش دانشگاههای باهنر کرمان و دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران دوره دکتری تخصصی این رشته با عنوان امدادگر ورزشی دایر است. هر ساله آزمون دکتری تخصصی امدادگر ورزشی به عنوان گرایشی از رشته آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی برگزار می شود. هنوز در زمینه های فعالیت و حتی ترجمه نام این حیطه شغلی و علمی بین پزشکان و متخصصین علوم ورزش اختلافات زیادی وجود دارد. نام اصلی و یین المللی این رشته اذلتیک ترینینگ (athletic training )است. البته این رشته در کانادا با اسم اذلتیک تراپی (athletic therapy ) و در کشورهای اروپایی مثل انگلیس و روسیه اسپورت تراپی (sport therapy) است. به همین علت فدراسیون جهانی این رشته، نام اذلتیک ترینینگ اند تراپی دارد. کشورهایی مثل ژاپن، تایوان، کره، امارات متحده عربی، ایرلند، آفریقای جنوبی، آمریکا، بریتانیا، چین، کانادا، اسپانیا، ایتالیا و بسیاری از دانشگاههای معتبر دنیا برای گسترش این رشته یا این فدراسیون جهانی (WFATT) همکاری دارند. کتاب مقدمه‌ای بر پزشکیاری ورزشی، تالیف محمد مشهدی و محسن شهیدی انتشارات دانش و سلامت اولین منبع منتشر شده در این حیطه است. همچنین ترجمه جلد اول کتاب «تکنیک های توانبخشی در طب ورزشی و امدادگری ورزشی» اثر ویلیام ای پرنتیس توسط دکتر حسن دانشمندی، دانشیار آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه گیلان و همکاران از سوی انتشارات حتمی ناشر معتبر کتاب‌های علوم ورزشی کشور منتشر شده است. در متون بین‌المللی آمده است که پزشکیار ورزشی یک متصدی خدمات پزشکی و سلامتی است که نه تنها وظیفه آن پیشگیری، مراقبت، توانبخشی، و بازگشت ورزشکار به فعالیت پس از آسیب‌های ورزشی بلکه ارائه دهنده خدمات به افراد جامعه به ویژه در راستای سبک زندگی فعال است. نکته موجود در تفاوت بین فیزیوتراپ ورزشی و اذلتیک ترینر، حضور فیزیوتراپ به عنوان درمانگر در کلینیک باشگاه و حضور اذلتیک ترینر همراه تیم در میدان مسابقه است.

به دنبال ورود حرفه جدید پزشکیاری ورزشی در عصر جدید، پزشکیاران ورزشی با یک چشم انداز حرفه‌ای درحال تحول، روبرو هستند. طیف خدمات یک پزشکیار ورزشی معتبر و تأییدشده (ATCs) از یک مدرسه تا میدان مسابقه در لیگ‌های ملی یا کار در کنار پزشک متخصص در درمانگاه است.

البته آنچه در کشور ایران تا حدودی شناخته شده است، فعالیت پزشکیار در کنار متخصصین پزشکی ورزشی یا فیزیوتراپیست‌های ورزشی در تیم‌های باشگاهی یا پوشش پزشکی مسابقات است. در این طیف خدماتی پزشکیار ورزشی که در برخی منابع امدادگر یا مددکار ورزشی نامیده شده است، به فردی گفته می‌شود که توانایی انجام کمک-های اولیه پزشکی و درمانی را به ورزشکاران داشته باشد و بتواند در حضور یا عدم حضور پزشک تیم، به ارائه حداقل‌ها و خدمات اولیه پزشکی بپردازد. هدف از تربیت این افراد، کمک به پزشکان و فیزیوتراپیست‌های تیم، و مهیا نمودن خدمات اولیه پزشکی در کلیه محیط‌ها و اماکن ورزشی و اجراء و حفظ و ارتقاء سطح سلامت و ایمنی ورزشکاران می‌باشد.

پزشکیاری ورزشی از سال ۱۹۹۰ توسط انجمن پزشکی آمریکا (AMA) به عنوان یک حرفه از مجموعه خدمات درمانی و مراقبتهای بهداشتی شناخته شده است. (انجمن ملی پزشکیاران ورزشی (

NATA))که در سال ۱۹۵۰ تاسیس شده است مشهورترین سازمان در زمینه خدمات و دوره های پزشکیاری ورزشی است. شعار انجمن ملی پزشکیاران ورزشی آمریکا عبارت است از "خدمات بهداشتی برای ورزش و زندگی". این انجمن در نظر دارد تا میزان کیفیت سلامت را برای ورزشکاران و کسانی که در فعالیتهای ورزشی شرکت می کنند افزایش دهد و همچنین حرفه پزشکیاری را از طریق آموزش و تحقیق درباره پیشگیری، سنجش، مدیریت و توانبخشی آسیبها، ارتقا بخشد

زمینه های فعالیت پزشکیار ورزشی: بر اساس گزارشی که توسط تیم مدیران راهبردی انجمن ملی پزشکیاران ورزشی آمریکا (NATA) در آگوست ۲۰۰۷ ارائه شده است، پزشکیاری ورزشی توسط انجمن پزشکی آمریکا (AMA) به عنوان یکی از حرفه های مجموعه مراقبت های بهداشتی از سال ۱۹۹۰ شناخته شده است. در این تعریف پنج حوزه پزشکیاری ورزشی عبارتند از:

۱) پیشگیری و محافظت از آسیب یا بیماری. ۲) ارزیابی و تشخیص بالینی. ۳) مراقبتهای اورژانسی و فوری. ۴) درمان، توانبخشی. ۵) سلامت و تندرستی سازمانی و حرفه ای

در سال ۱۹۷۰ هیئت صدور گواهینامه پزشکیاری (BOC) انجمن ملی پزشکیاری وزشی آمریکا به منظور ایجاد سیستمی برای صدور گواهینامه دانشجویان پزشکیاری ورزشی و بررسی صلاحیت و بازآموزی و بازتائید مدارک پزشکیاران تاسیس شد. این موسسه علاوه بر تعیین استانداردهای ورود به حرفه پزشکیاری، همچنین رئوس و طرح وظایف و مسئولیت های عمل حرفه ای پزشکیاران را برعهده دارد. از جمله استانداردهای کاری شامل انتظارات عملی مانند، ارائه خدمات یا درمان تحت نظارت یک پزشک است.

وظایف پزشکیار در مواجهه با آسیب های ورزشی

-- حفاظت ورزشکار از صدمات بیشتر

--درخواست کمک از پرسنل فوریتهای پزشکی در صورت لزوم

--ارزیابی صدمات و انجام اقدامات اولیه درمانی

--کمک به پیشگیری ضایعات از طریق استفاده صحیح از روشهای مناسب تمرین

--آموزش تکنیک ورزشی موثر و مطمئن تحت نظارت پیوسته و دقیق مربی

--جلوگیری از ایجاد ضایعه بیشتر به ورزشکار مصدوم .

--اطلاعات لازم در خصوص آسیبهای ورزشی و نیز برنامه های توانبخشی آن را کسب کنید .

--ارتباط مناسبی بین پزشک و ورزشکار صدمه دیده بر قرار کنید .

--مطمئن شوید که مصدوم تحت مراقبتهای لازم پزشکی قرار گرفته است .

* مسئولیتهای  پزشکیار ورزشی در تیم های ورزشی چیست؟

 **آموختن کمکهای اولیه ورزشی

- اصول کمک های اولیه ورزشی را بیاموزید

-چگونگی شناخت آسیبهای ورزشی را بیاموزید

-چگونگی ارائه کمک های مناسب برای این آسیبها را بیاموزید.

**آگاهی از اطلاعات جدید

-کتابها و مقالات پزشکی مربوط به ورزش را بخوانید تا جدید ترین تکنیک های موجود را بیاموزید.

-در سمینارهای تکنیک های کمک های اولیه و طب ورزشی حضور داشته باشید .

**ثبت وضعیت سلامتی ورزشکاران

-جمع آوری فرم های وضعیت سلامتی ورزشکاران – فرم رضایت نامه – فرم تاریخچه بهداشتی و کارت اطلاعا ت اورژانسی

-کنترل وسایل و تجهیزات

- کنترل زمین مسابقه از نظر عدم وجود تختهای شکسته، سطوح لغزنده، زمینهای بازی فرسوده که باعث آسیب ورزشکار میشود

شاید مجبورشوید برخی تجهیزات ضروری در موارد بروز آسیب دیدگی را در دسترس داشته باشید که شامل کیف کمک های اولیه می باشد و نباید حامل هیچ گونه داروئی باشد زیرا دادن دارو جزوء وظایف و اختیارات پزشکیار نیست.

**تکمیل فرم گزارش آسیب دیدگی .

** مراحل اقدامات اورژانسی و اقدام برای آسیبهای جزئی

**ارزیابی آسیب و اجراء کمکهای اولیه

**خارج کردن ورزشکار از زمین بازی

**پیشنهاد مراجعه به پزشک برای ورزشکار

منابع...چکیده مطالب با  ویرایش

 ."Strategic implementation team defines profession". NATA News (۱۲/۲۰۰۷): ۱۴. ۲۰۰۷.

 مقدمه‌ای بر پزشکیاری ورزشی، محمد مشهدی و محسن شهیدی انتشارات دانش و سلامت۱۳۹۳

 ۹. Robert France (۲۰۱۰) Introduction to Sports Medicine and Athletic Training, Cengage Learning.

 Delforge GD, Behnke RS. The history and evolution of athletic training education in the United States. J Athl Train. ۱۹۹۹;۳۴(۱):۵۳–۶۱. PMC free article PubMed

 .مقدمه‌ای بر پزشکیاری ورزشی، محمد مشهدی و محسن شهیدی انتشارات دانش و سلامت ۱۳۹۳

 مقدمه‌ای بر پزشکیاری ورزشی، محمد مشهدی و محسن شهیدی انتشارات دانش و سلامت ۱۳۹۳

‌گردآوری: اکبرچاوشیان-دبیر هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان