درناهنجاری زانوی ضربدری فاصله عرضی پاها در هنگام راه رفتن و ایستادن از یکدیگر بیشتر میشود و فرد به تدریج روی لبه داخلی پافشار بیشتری وارد میکند و قوس کف پا نیز ازبین میرود و اگر کفش این افراد مورد بررسی قرار گیرد بیشتر سائیدگی در قسمت داخلی کفه کفش میباشد و این ناهنجاری فرد را متمایل به نشستن قورباغه ای می کند.

علل زانوی ضربدری

1-چاقی یا وزن زیاد          

2-بیماری نرمی استخوان(راشیتیسم)   

3- کف پای صاف

4-زمینه ارثی                

5-شکستگی در سطوح مفصلی یا پایین و بالا مفصل دچار شکستگی شده باشد.

6-قنداق کردن بچه ها      

7-زودراه افتادن بچه ها

8-نشستن قورباغه ای  

9-پارگی رباط جانبی داخلی زانو و کوتاهی رباط جانبی خارجی

10-کاهش زاویه سرو گردن استخوان ران با تنه آن

11-رشد بیش از حد کندیل داخلی نسبت به کندیل خارجی

12-کوتاهی عضله دوسررانی (موجب آبداکشن ساق پا میشود)

13-ضعف عضلات همسترینگ داخلی(نیمه غشایی و نیمه وتری)

عوارض زانوی ضربدری

1- ظاهر ناخوشایند

2-کوتاهی قد

3-تغییر الگوی راه رفتن

4-آرتروز زودرس زانو

5-افزایش آسیب پذیری مفصل زانو

6-درد:در قسمت داخلی زانو به علت کشیدگی بافت نرم در قسمت خارجی زانوبه علت نزدیک شدن استخوان درشت نی به ران و فشرده شدن این دو استخوان روی یکدیگر

7-ایجادناهنجاری در پا و مچ پا (کف پای صاف و چرخش خارجی استخوان پاشنه)

روش تشخیص زانوی ضربدری

-فرد طاقباز میخوابد پاها را در کنارهم قرار میدهیم به طوریکه کندیلهای داخلی ران درتماس باهم قرار گیرند وزانو صاف باشد سپس با استفاده از خط کش یا کولیس فاصله بین دوقوزک داخلی رااندازه گیری می کنیم.

اگر فاصله دوقوزک داخلی تا 1/5 سانتی متر باشد طبیعی و ناهنجاری محسوب نمیشود. ولی اگر فاصله دوقوزک داخلی 2/5 سانتی متر باشدتغییر شکل ازنوع درجه یک میباشد.

• اگر فاصله دوقوزک داخلی 2/5 تا 5 سانتی مترباشد تغییر شکل ازنوع درجه دواست.


• اگر فاصله دوقوزک داخلی 5 تا 7/5 سانتیمتر باشد تغییر شکل ازنوع درجه سه میباشد.


• همچنین اگر فاصله دوقوزک داخلی بیش از 7/5 سانتیمتر باشد تغییر شکل ازنوع چهار است.

پیشنهادات و حرکات اصلاحی برای زانوی ضربدری

1-اگرعامل این ناهنجاری چاقی یا وزن زیاد باشد بادی وزن شخص کنترل شود.

2-اگراین ناهنجاری ناشی از کف پای صاف باشد باید حرکات اصلاحی مربوط به کف پای صاف به شخص آموزش داده شود و از کفی طبی استفاده نماید.

3-اگر عامل ناهنجاری نرمی استخوان (راشیتیسم) باشد. از ایستادن، نشستن و راه رفتن طولانی بچه جلوگیری شود و با مراجعه به پزشک و استفاده از انواع داروها (ویتامین D) وقراردادن بچه در مقابل نورآفتاب تغییر شکل قابل اصلاح خواهد بود.

4-اگر عادت به نشستن قورباغه ای دارد از نشستن به این صورت پرهیز نماید و به صورت چهارزانو بنشیند و از ضربه زدن به اجسام سنگین با کناره داخلی پا خودداری کند.

5-اگر این ناهنجاری در اثر پارگی رباطهای جانبی داخلی ایجادشده باشد تقویت عضله چهارسر ران به اصلاح ناهنجاری کمک می کند. ورزشهای چون دوچرخه سواری و وزنه برداری.

6-اگرعلت ناهنجاری کوتاهی عضلات جانب خارجی و خلفی خارجی(کشنده پهن نیام و دوسررانی) باشد حرکات کششی زیر را انجام میدهیم:

الف-فرد در حالت چهارزانونشسته با کمک دستها، یک پا رابالا آورده وزانو رابه سینه نزدیک میکند و تنه بایستی حالت قائم داشته باشد.

ب-فرد درحالت نشسته باپاهای کاملا“باز و دورازهم، یکی از پاها را از زمین بلندکرده و سپس آنرا از خط وسط عبور میدهد و سعی می نماید آنرا به پای دیگر نزدیک نماید.

ج-فرد در حالت نشسته باپاهای کاملا“باز سعی میکند هردوپا رابالا آورده وسپس به صورت قیچی آنها را تاحد ممکن از روی هم عبور دهد.

د-فرد در وضعیت خوابیده(به پشت) دستها رابه طرفین بازنماید و پاها کاملا“ کشیده نگه دارد و سپس سعی نماید یک پارا بلندکرده و باعبور آن از روی بدن آنرا به پنجه های دست مخالف نزدیک نماید.

ه-فرد در وضعیت خوابیده به پهلو پاها کاملا“کشیده ولبه خارجی پا برروی زمین قرار میگیرد سپس با کمک دست موافق جانب خوابیده و انقباض عضلات داخلی ساق و ران، تنه راتا حدی از زمین بلند کرده که کشش ناحیه خارجی در سراسر ران و ساق احساس شود.

7- اگر علت ناهنجاری ضعف عضلات جانب داخلی و خافی داخلی (نیمه غشایی، نیمه وتری، خیاطه و راست داخلی) باشد حرکات تقویتی زیر را انجام میدهیم:

الف-فرد در حالت نشسته با پاهای کشیده و کاملا“باز، عضلات چهارسررا به طریق انقباض هم طول (ایزومتریک) منقبض نماید وسعی نماید پنجه های پارا به طرف داخل بچرخاند.

ب-فرد در حالت نشسته، کف پاها را به یکدیگر چسبانده وزانوها را از هم دور نماید سپس دستها را بر روی زانوها گذاشته و مقاومتی را اعمال نماید آنگاه سعی کند رانها را بهم نزدیک نماید.

ج-فرد در وضعیت نشسته زانوهاخم و کف پاها بر روی زمین قرارمیگیرد و سپس توپ یا شی قابل انعطافی را میان دوزانو قرار داده و بافشار به آن سعی در نزدیک کردن زانوها بهم مینماید.        

د-فرد رو به شکم می خوابد، ساق او رابه سمت داخل می چرخانیم و در مقابل خم کردن زانو که توسط فرد صورت میگیرد درمانگر مقاومت ایجاد میکند در این حرکت دوعضله نیمه غشایی و نیمه وتری فعالتر هستند.

ر-فرد در وضعیت نشسته با پاهای باز و دور از یکدیگر قرار میگیرد سپس دستها را در ناحیه جانب داخلی گذاشته و با اعمال مقاومت رانها را به یکدیگر نزدیک می کنیم.

اکبرچاوشیان-مدرس حرکات اصلاحی- دبیرهیأت پزشکی ورزشی استان کرمان